Chính trị là gì

Chính trị và “politics” những tư duy trái ngược Đông – Tây

Đang đọc Chính trị bình dân của cô Đoan Trang, tuy nhiên ngay từ đầu đề đã bắt gặp phải mấy khái niệm khó có thể “bình dân” cho hết, tôi cứ tạm cắt đặt thế này.

Chính trị bình dân nghĩa là Đơn giản hóa, bình dân hóa một số khái niệm chính trị cơ bản – Hông có nghĩa là Chính trị dành cho bình dân. Nó kiểu kiểu như trong thơ có “trẻ con bớt ghẻ cụ già lành ho” hay “nhà thơ cũng phải biết xung phong” vậy.

Tuy nhiên trước đó lại có khái niệm Chính Trị – Đây mới là gút mắc lớn, mà tư duy Đông – Tây lại rất khác biệt qua từng con chữ.

Chính trị, nguyên gốc là Hán – Việt. Chính (政) – ngay thẳng, sửa lại cho đúng; trị (治) việc đương làm, trái nghĩa với loạn (亂). Chính trị được Đào Duy Anh trong Hán Việt từ điển chú giải: những việc sắp đắt được thi hành để sửa trị một nước.

Từ điển Thiểu Chỉu chú giải Chính – Chánh (政) là: 1. Làm cho chánh, người trên chế ra phép tắc luật lệ để cho kẻ dưới cứ thế mà noi gọi là chinh. 2 : Việc quan (việc nhà nước). Như tòng chánh 從政 ra làm việc quan, trí chánh 致政 cáo quan.

Trị (治): Sửa, trừng trị…

Vậy Chính Trị theo đúng tinh thần Đông Á thì không dành cho đại đa số người dân. Đới là việc của quân tử – thấm nhầm Minh Minh Đức, tân dân – Chỉ ư chí thiện.

Rất đúng với tinh thần Đảng lãnh đạo nhà nước, quản lý xã hội, làm chủ nhân dân. Việc Chính Trị chỉ có thiên tử (TBT) và đám bề tôi 4 triệu Đảng viên là có can dự, hoàn toàn không liên quan đến nhân dân anh hùng. Nhưng họ có chính hay không, có trị hay không lại là câu chuyện hoàn toàn khác.

Trong khi đó, trong tiếng Anh “politics” được hiểu tương đương với từ Chính trị. Đoan Trang chú giải rồi politics = “chuyện của thành bang”, “những gì liên quan tới thành bang”.

Trái với Phương Đông, văn minh Hy Lạp được nói đến như một nền văn minh dân chủ. Athens là thành trì của dân chủ với việc tất cả các nam công dân tự do của thành bang này đều có quyền tham gia bỏ phiếu, quyết định những công việc hệ trọng của bang, hoặc bỏ phiếu bầu cử Chấp chính quan.

“Politics” tuy tương ứng với từ Chính trị trong tiếng Hán Việt nhưng bản chất khá khác nhau. Một đàng Chính Trị chỉ dành cho những kẻ sinh ra đã được ban quyền và có khả năng tham gia trị lý quốc gia. Một đàng đó là công việc chung của mọi công dân tự do trong một thành bang.

Cắt nghĩa nguyên ủy sâu xa như vậy để thấy rằng “Chính trị bình dân” nhưng thực chẳng “bình dân” chút nào nhất là khi động vào căn cốt Á – Đông. Chẳng phải đương nhiên mà để khai sáng nước Nhật, Fukuzawa Yukichi dứt khoát ra tuyên ngôn Thoát Á, thoát ra khỏi những tồn đọng, bẩn thỉu của văn hóa Á Đông để bơi nổi hưởng lạc cùng văn minh phương Tây.

Có nên cho cảnh sát đi dọn vệ sinh không

ĐỊNH HƯỚNG BIỂU TRƯNG

Hình ảnh người công an giao thông và cảnh sát cơ động có hẳn sẽ (thực sự) đẹp lên trong mắt người dân nhờ những “công việc” này không?

Khổng Tử thường nói, tất cả mọi sự trong thiên hạ, nhất là trong việc thực hành chính trị, thì điều tiên quyết là sự/tính chính danh. Có nghĩa là, người ta không những chỉ làm đúng với chức phận và vị trí của mình, mà còn phải làm tốt những việc đó.

Ngay cả nhà khoa học Albert Einstein cũng đã nói, mỗi chúng ta đều là một thiên tài, nhưng không thể đo khả năng của một con cá bằng việc leo cây. Điều đó vừa thật ngu ngốc cũng vừa thật là sai lầm, một cách nghiêm trọng, trong tư duy cũng như hành động.

Thế nên, việc của lực lượng công an không phải là dọn dẹp môi trường về sinh học, mà là môi trường trong giao thông và ý thức chấp hành luật pháp của chính họ cũng như của người dân trong xã hội. Điều cần hơn cả ở họ là trọng trách làm cho người dân tuân thủ đúng luật, còn bản thân mỗi người thực thi công vụ đều trở nên là một công chức mẫn cán, liêm chính và hơn hết là đảm bảo luôn là những con người đại diện cho pháp luật một cách công minh.

Như Lão Tử đã nói, thuỷ chế hữu danh, danh diệc ký hữu, nghĩa là, ở một nhà nước, phải phân định rõ vị trí, chức phận và trách nhiệm kèm theo của từng bộ phận trong bộ máy, chỉ có như thế mới đảm bảo được tiếng nói của mình trong xã hội.

Vấn đề tiếp theo trong việc “ra quân” dọn rác trên hè đường của các viên chức cảnh sát này, về mặt truyền thông, họ muốn coi đây là hình ảnh gương mẫu mang tính giáo dục ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường cũng như làm bật lên sự gương mẫu (đạo đức) của người “chiến sỹ cách mạng”.

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, và cần dẫn chiếu thêm một câu nói khá nổi tiếng của vị tổng thống lừng danh Abraham Lincoln rằng: “Pháp luật là đạo đức biểu hiện ra bên ngoài. Đạo đức là pháp luật ẩn giấu bên trong”, thì rõ ràng rằng, việc anh làm chỉ có thể đảm bảo nó (sẽ) đạt được tính biểu trưng về mặt đạo đức (chỉ là tối thiếu), trước hết, chính anh phải tuân thủ luật pháp một cách nghiêm ngặt nhất. Và tiếp theo đó, tính giáo dục chỉ có thể đạt được, một khi bản thân anh phải cho thiên hạ thấy rằng, chính anh đã thực sự là một biểu tượng trong chính vị trí được định đặt mà là bổn phận của mình.

Có như thế thì mới mong “danh chính và ngôn thuận”. Bằng không, thì nó chỉ mang hiệu ứng ngược lại cho người tiếp nhận.

Cho nông dân vay vốn sản xuất – trò lừa của thế kỷ

Cho nông dân vay vốn sản xuất – trò lừa của thế kỷ

Không có gì được ca ngợi nhiều hơn là sự hào phóng của chính phủ, một chính trị gia như Hồ Chí Minh dù có gây ra cái chết cho bao nhiêu người đi nữa vẫn được bao biện rằng ”dù sao mục đích cũng là tốt” trong cải cách ruộng đất.

Bước sang thời đại kinh tế thị trường chế độ này rất biết xoa diệu sự nổi dậy của bần nông, tầng lạc hậu dễ bị dụ dỗ của xã hội. Và dĩ nhiên chế độ cũng không có ý muốn xóa bỏ sự lạc hậu này.

Ngộ nhận về sự hào phóng của chính phủ là một trong những ngộ nhận sai lầm nhất trong kinh tế. Hãy ví dụ chúng ta có hai người nông dân A và B. Anh A là người có kinh nghiệm về sản xuất nông nghiệp, anh B thì không có gì. Hai anh đi vay vốn theo diện hỗ trợ sản xuất nông nghiệp, một chương trình có vẻ đầy nhân văn ? Nó không phải một chương trình từ thiện phong trào chỉ tặng con cáo mà không cho cần câu, những điều kiện cho vay thì đơn giản, dễ dàng.

Vấn đề là sự hào phóng của chính phủ chỉ có thể đến từ tăng thuế, lạm phát (một kiểu tăng thuế thầm lặng), nợ công, độc quyền ngành ngân hàng hoặc nâng lãi suất cho vay, vì B là một anh nông dân thiếu kinh nghiệm, các qũy cho vay tín dụng nhà nước do đó phải tăng lãi suất cho vay như một chi phí phòng trừ rủi ro. Thực trạng này không chỉ riêng gì ngành nông nghiệp nếu chúng ta nhìn vào mặt bằng lãi suất tín dụng chung của toàn bộ nền kinh tế ”bị” thụ hưởng sự hào phóng của chính phủ. Người chịu thiệt thòi là những như anh A, khi phải chịu lãi suất cao hơn, sẽ có ít hơn những mảnh đất, những chiếc máy cày, những hạt giống được tiêu thụ, dẫn đến anh A tạo ra ít lợi nhuận cho bản thân và thặng dư hơn cho xã hội nói chung.

Điều này dẫn đến sự lãng phí nguồn vốn, thay vì để các qũy tư nhân quyết định trao tín dụng cho người biết cách sử dụng nó tốt nhất. Việc hỗ trợ vay vốn sản xuất tạo điều kiện cho người nông dân lơ là với thị trường, vì có nguồn tín dụng dồi dào do chính phủ cấp, họ mang tâm lý đầu cơ để chờ thời điểm bán với giá tốt nhất dẫn đến tình trạng được mùa mất giá thay vì phải cho nguồn vốn luân chuyển nhanh để trả đúng kỳ hạn các khoản vay với những quy định hà khắc từ những quỹ tín dụng tư nhân. Đây là một hệ quả nguy hiểm khi mà nguồn vốn vay từ nhà nước giữ người dân ”ra khỏi” thị trường thay giúp họ tham gia ”vào”’ thị trường.

Vì trong trường hợp này chính phủ được xem như một người cấp vốn, họ cũng có nhu cầu mở ra các lớp huấn luyện để yên tâm một phần rằng con nợ của mình có đủ kiến thức trồng trọt để có khả năng hoàn trả lại một phần khoản tín dụng đã vay và chính phủ cũng có thể tiêu chuẩn hóa các loại thiết bị, phân bón, thuốc trừ sâu, các phương pháp sản xuất của riêng mình. Vấn đề là nó tạo ra một ”cộng sự” độc tài người muốn mọi thứ phải theo ý mình một cách khuôn mẫu và cứng nhắc, dẫn đến xảy ra những câu chuyện người nông dân bị tịch thu phát minh tự chế, một số phương thức canh tác phi chính thống hay du nhập từ nước ngoài bị cấm dù lợi hại còn chưa được kiểm chứng. Điều đó khiến ngành nông nghiệp Việt Nam lạc hậu và thiếu sáng tạo, nông sản phẩm chất thấp, quyền tư hữu và chất xám của người nông dân không được coi trọng so với mấy ông chiu ra từ lò luyện tiến sĩ.

Đó là vì sao nông nghiệp thị trường định hướng XHCN tại Việt Nam và Trung Quốc thất bại hoàn toàn so với nông nghiệp tư nhân của Mỹ, chỉ 2% dân số Mỹ tham gia vào lĩnh vực này nhưng ngành nông nghiệp của họ là nông nghiệp công nghệ cao, diện tích nông trại trên quy mô lớn chứ không nhỏ lẻ vài chục, vài trăm hecta. Nông nghiệp là thế mạnh của các nước đang phát triển, ở Việt Nam đây là lĩnh vực duy nhất tạo ra thặng dư, nhưng gần đây chỉ số này thậm chí còn có phần đi xuống. Bạn có thể phản bác bằng cách đưa ra vài cá nhân thành công nhờ nông nghiệp, đó là những con người may mắn có nguồn vốn từ gia đình, chất xám, sự chăm chỉ và sáng tạo nhưng điều đó không thể chối bỏ sự thật phần lớn nông dân Việt Nam có mức sống thấp hơn nông dân Thái Lan, các chương trình nông thôn mới được thừa nhận là thất bại toàn tập.

Tranh cái hư danh Ôsin Huy Đức là ai

Chúng ta đã đánh đổi một nhà khoa học giỏi để lấy một nhà quản lý tồi, trong lĩnh vực y tế. Tham khảo bài viết của nhà báo Huy Đức:

TRANH CÁI HƯ DANH

Thay vì cải cách, Bộ trưởng Nhạ làm “chính sách” bằng cách ban phát thật nhiều tước, hàm. Các vị đã làm tới “thượng thư” mà còn tham cái hư danh, tranh chỗ của những người làm thầy thật sự thì làm sao ngành không nhầy nhụa, quốc gia không tủi hổ.

Một “Fulbrighter”, làm tiến sỹ ở Mỹ về nước giảng dạy đại học gần 20 năm nay vẫn chỉ là giáo viên. Anh trả lời câu hỏi sao không “làm” giáo sư của tôi, “Tôi không hợp với cái thước của người ta và không có năng lực để đáp ứng các nhu cầu của các thành viên hội đồng”. Anh nói thêm, “Thầy giáo là ở trong tim người học chứ đâu ở tờ giấy mà mấy người không đủ tư cách trao cho”.

Rất may là vẫn còn nhiều người thầy như thế.
(Huy Đức)